Ο ΑΝΗΦΟΡΟΣ του Νίκου Καζαντζάκη

24 Μαρ 2023

ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΠΟΥ ΠΟΝΑΣ ΑΚΟΜΑ ΣΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΑΓΩΝΙΑΣ, ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΠΟΥ ΔΕ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΗΣΥΧΑΣΕΙΣ…
ΤΟΥΤΟ ΤΟ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ-ΑΠΟΣΤΑΓΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΗΦΟΡΟ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ.
ΜΕΣΑ ΣΕ ΛΙΓΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΦΩΤΙΖΕΤΑΙ Η ΡΙΖΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΠΟΝΟΥ ΚΑΙ Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΑΠ’ ΑΥΤΟΝ!!

– Τον τελευταίο τούτο καιρό έγινε μια μεγάλη αλλαγή στην ψυχή μου, αγωνία με κυρίεψε, σα να ‘μουν εγώ ένοχος: ένοιωσα πως ο κόσμος σπρώχνεται σε ένα φοβερό γκρεμό, φτάνει πια στα χείλια του γκρεμού, χανόμαστε!
Μπορούμε να τον σταματήσουμε? Ένας μεγάλος κίντυνος απειλεί το σημερινό μας πολιτισμό, να δούμε τον κίντυνο τούτον κατάματα, χωρίς τρόμο, έτσι μονάχα θα μπορέσουμε να τον νικήσουμε. Ήξερα πάντα πως η πιο θανάσιμη οχτροί των δυνάμεων του πονηρού είναι η γενναιότητα και το φως. Μα δεν μπορούσα καθαρά να δω το πρόσωπο του κιντύνου κι έτσι δεν μπορούσα να βρω ποιον έχουμε να παλέψουμε και πως.
Ήταν ένας ίσκιος βαρύς και άπιαστος. Σήμερα όμως το πρωί είδα καθαρά το πρόσωπό του, σε ένα όνειρο.
– Είδα ένα γορίλα να κρατά αναμμένο δαυλό και να τρέχει χαρούμενος να βάνει φωτιά σε μια μεγάλη πολιτεία. Τινάχτηκα από τον ύπνο και όλα πια είχαν ξεκαθαρίσει μέσα μου, κατάλαβα ποιος είναι ο μεγάλος κίντυνος που απειλεί το μεταπολεμικό μας κόσμο.
– Τούτος. Ο νους του ανθρώπου ξετυλίχτηκε πολύ γοργότερα, πολύ εντονότερα, από την ψυχή του. Ο νους του κατέχτησε κοσμογονικές δυνάμεις και τις έθεσε στη διάθεση του σημερινού ανθρώπου, που δεν έφτασε ακόμα σε τόση ηθική ωριμότητα ώστε τις δυνάμεις αυτές να τις χρησιμοποιήσει για το καλό του κόσμου.
Υπάρχει σήμερα έλλειψη ισορροπίας, δυσαρμονία, ανάμεσα στη διανοητική και την ηθική εξέλιξη του ανθρώπου.
Ο γορίλας πήρε στα χέρια του τη φωτιά, να ο κίντυνος. Αυτός είναι ο κίντυνος. Τώρα που τον είδαμε, πως μπορούμε να τον πολεμήσουμε?
Άρχισε κι όλας να βάνει φωτιά στον κόσμο ο γορίλας, πως μπορούμε να τον σταματήσουμε?
Θαρρώ, μονάχα ένας τρόπος υπάρχει: να επιστρατέψουμε όλες τις φωτεινές δυνάμεις που υπάρχουν μέσα στον κάθε άνθρωπο και στον κάθε λαό. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνούμε πως ο κόσμος πια αποτελεί έναν τόσο ενιαίο οργανισμό, που δεν μπορεί ένας λαός να σωθεί αν δεν σωθούνε όλοι. Ο περίφημος Αβάς Mugnier μούλεγε μια μέρα: “Χτες πήγα στον φίλο μου, το μεγάλο φιλόσοφο Bergson, και του είπα: αγαπητέ μου φίλε έχω πολλές δουλειές, έχω πολλές ψυχές κρεμασμένες στο λαιμό μου, καιρό δεν έχω να σε διαβάσω. Μπορείς να μου συμπυκνώσεις σε μια λέξη όλη του τη φιλοσοφία?” Ο Bergson σκέφτηκε κάμποση ώρα και άξαφνα “Mobilisation”!φώναξε, “σε κάθε κρίσιμη στιγμή να επιστρατεύεις όλες σου τις δυνάμεις!”
– Και τώρα, στη κρίσιμη αυτή παγκόσμια στιγμή, άλλη σωτηρία, θαρρώ, δεν υπάρχει. Να επιστρατέψουμε όλες μας τις δυνάμεις, να σταματήσουμε το γορίλα που τρέχει, δεν γίνεται, να του πάρουμε πια τη φωτιά απ’ τα χέρια, δε γίνεται, πρέπει να προλάβουμε να του φωτίσουμε το μυαλό, να του μερώσουμε την καρδιά, να τον κάνουμε άνθρωπο.
– Μην περιμένετε από τους σημερινούς άρχοντες της γης, τους πολιτικούς, τους τεχνικούς, τους οικονομολόγους, να αναλάβουν ένα τέτοιο πανανθρώπινο κήρυγμα. Την υψηλή τούτη, απάνω από τα πάθη αποστολή, μονάχα οι πνευματικοί άνθρωποι του κόσμου μπορούν και χρέος έχουν να αναλάβουν.
– Η ευθύνη σήμερα του πνευματικού ανθρώπου είναι μεγάλη, γιατί τυφλά είναι τα πάθη, αλληλοσυγκρούονται οι επιθυμίες, τρομαχτικές είναι οι υλικές δυνάμεις που έθεσε ο νους στα χέρια του ανθρώπου και από τη χρησιμοποίησή τους εξαρτάται ο χαμός ή η σωτηρία του ανθρώπινου γένους.
Ας ενωθούμε όσοι πιστεύουμε στο πνεύμα! Δεν αρκεί πια η ωραιότητα, δεν αρκεί η θεωρητική αλήθεια μήτε η άνεργη καλοσύνη. Το χρέος σήμερα του πνευματικού ανθρώπου, το χρέος το δικό μας, είναι πιο μεγάλο και πιο δύσκολο: μέσα στο μεταπολεμικό χάος να ανοίξουμε δρόμο και να βάλουμε τάξη, να βρούμε και να διατυπώσουμε το νέο παγκόσμιο σύνθημα, που θα δώσει ενότητα, δηλαδή αρμονία στο νου και στην καρδιά του ανθρώπου. Να βρούμε το λόγο τον καλό, τον απλό που να αποκαλύπτει πάλι στους ανθρώπους τούτο το απλούστατο: πως είμαστε όλοι αδέρφια.
– Ποιός είναι ο λόγος αυτός ο απλός? Ρώτησε ένας από τους φιλοσόφους της παρέας. Η αγάπη? Την είπε ο Χριστός, δεν φτάνει! Σήμερα πια δεν φτάνει! Η ελευτερία, η ισότητα, η αδερφότητα? Τις βροντολάλησε η Γαλλική Επανάσταση, δεν φτάνουν! Η δικαιοσύνη? Ποιος θα την επιβάλλει? Η δικαιοσύνη είναι αποτέλεσμα, δεν είναι αιτία!
– Δεν ξέρω, αποκρίθηκε ο Κοσμάς, δεν ξέρω ακόμα. Όμως έχω εμπιστοσύνη στο πνέμα, στις πιο δύσκολες στιγμές που παίζεται η μοίρα του κόσμου, αυτό αναλαβαίνει την ευθύνη. Σίγουρα μια μεγάλη Ιδέα γεννιέται σήμερα στα αιματωμένα σπλάχνα της γης, γι’ αυτό και ο πόνος είναι τόσο μεγάλος, γι’ αυτό και οι δυνάμεις του κακού ξαπολύθηκαν με τόση λύσσα τα τελευταία τούτα χρόνια και προσπαθούν πάλι να πνίξουν το νεογέννητο βρέφος. Μα δε θα μπορέσουν, οι σκοτεινές δυνάμεις και πάλι θα νικηθούν. Αν μπορούσαν αυτές να νικήσουν, από χιλιάδες χρόνια θα ‘ χε εξαφανιστεί από τη γης το ανθρώπινο γένος. Υπάρχει μια λαχτάρα στα στήθια του ανθρώπου, που καμία δύναμη του πονηρού δεν μπορεί να την πνίξει, μια λαχτάρα να ανέβουμε απάνω από τα χτηνώδη ένστιχτα, να νικήσουμε την ύλη, δηλαδή τη σκλαβιά, και να γίνουμε ελεύτεροι. Αυτή η κραυγή της ελευτεριάς είναι το αθάνατο που έχει ο θνητός άνθρωπος μέσα του.
– Μα ακόμα μονάχα τούτο, ένα παραμύθι θα ‘θελα να σας πω ανατολίτικο.
Τίποτα όσο το παραμύθι αυτό δεν μπορεί να διατυπώσει πλαστικότερα μια μεγάλη ιδέα και να δώσει μεγαλύτερη βεβαιότητα στην καρδιά μας.
Ένας δράκος γύρισε αιματωμένος, νικητής, από τον πόλεμο. Είχε μεθύσει από ανθρώπινο αίμα, τίναζε το κοντάρι του στον ουρανό και τραγουδούσε: ” Και ο θεός να κατέβει, θα παλέψω μαζί του!” Και ο θεός έστειλε έναν άγγελο. Τον είδε ο δράκος λύσσιαξε, χίμηξε απάνω του, σήκωσε το σπαθί και μοίρασε τον άγγελο σε δύο, από πάνω έως κάτω. Και να, μονομιάς, ο ένας άγγελος έγιναν δυό. Χιμάει πάλι ο δράκος και με δυό σπαθιές μοιράζει πάλι σε δυό τον κάθε άγγελο, και να, οι δυό άγγελοι έγιναν τώρα τέσσερις. Ξαναχιμά ο δράκος με το σπαθί του, τους ξαναμοιράζει και οι τέσσερεις έγιναν οκτώ. Ως το άλλο πρωί ξακολούθησε ο αγώνας, και οι οχτώ έγιναν δεκάξι, και οι δεκάξι τριανταδυό, και οι τριανταδυό εξηντατέσσερεις…Και την άλλη μέρα, τα ξημερώματα, βουνά και κάμποι είχαν γεμίσει αγγέλους!
– Κι αντί για μια Πνευματική Διεθνή μάλιστα θα πρότεινα μια Ψυχική Διεθνή που ν’ αποτείνουνταν στις μεγάλες σημερινές ψυχές, μορφωμένες και αμόρφωτες, που να πονούν και ν’ αγαπούν και να θέλουν. Ν’ αποτείνεται στο λαό κάθε χώρας, τον αληθινό, το βαθύ, που μπορεί να θυσιάζεται και που δε φωνάζει συνέχεια Εγώ! Εγώ! Παρά Εμείς!! Εμείς!! Αυτός είναι ο δρόμος, Εμείς!!