Οι άνθρωποι είναι καταδικασμένοι να εξαφανιστούν ?!!

Photo Credit: Jordan Lye/Getty Images

Η υποβάθμιση των οικοτόπων, η χαμηλή γενετική ποικιλότητα και η μείωση της γονιμότητας προετοιμάζουν τον Homo sapiens για κατάρρευση

Του Henry Gee

Γυρίστε το μυαλό σας, αν θέλετε, στο 1965, όταν ο Tom Lehrer ηχογράφησε το ζωντανό άλμπουμ του That Was the Year That Was. Ο Lehrer προλόγισε ένα τραγούδι που ονομάζεται “So Long Mom (A Song for World War III)” λέγοντας ότι “αν πρόκειται να κυκλοφορήσουν τραγούδια από τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καλύτερα να ξεκινήσουμε να τα γράφουμε τώρα”. Μια άλλη ενασχόληση της δεκαετίας του 1960, εκτός από τον πυρηνικό αφανισμό, ήταν ο υπερπληθυσμός. Το βιβλίο The Population Bomb του βιολόγου του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, Paul Ehrlich, δημοσιεύτηκε το 1968, μια χρονιά που ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν πάνω από 2 τοις εκατό — το υψηλότερο στην καταγεγραμμένη ιστορία.

Μισό αιώνα μετά, η απειλή της πυρηνικής εξόντωσης έχει χάσει την εγγύτητά της. Όσον αφορά τον υπερπληθυσμό, περισσότεροι από δύο φορές άνθρωποι ζουν στη γη τώρα από ό,τι το 1968, και το κάνουν (με πολύ γενικούς όρους) με μεγαλύτερη άνεση και ευημερία από ό,τι υποπτευόταν κανείς. Αν και ο πληθυσμός εξακολουθεί να αυξάνεται, ο ρυθμός αύξησης έχει μειωθεί στο μισό από το 1968. Οι τρέχουσες προβλέψεις πληθυσμού ποικίλλουν. Αλλά η γενική συναίνεση είναι ότι θα κορυφωθεί κάποια στιγμή στα μέσα του αιώνα και θα αρχίσει να πέφτει απότομα. Μόλις το 2100, το μέγεθος του παγκόσμιου πληθυσμού θα μπορούσε να είναι μικρότερο από ό,τι είναι τώρα. Στις περισσότερες χώρες —συμπεριλαμβανομένων των φτωχότερων— το ποσοστό γεννήσεων είναι πλέον πολύ χαμηλότερο από το ποσοστό θνησιμότητας. Σε ορισμένες χώρες, ο πληθυσμός θα είναι σύντομα το μισό της τρέχουσας αξίας. Οι άνθρωποι τώρα ανησυχούν για τον υποπληθυσμό. 

Ως παλαιοντολόγος, σχετίζομαι με τη μεγάλη εικόνα. Τα είδη θηλαστικών τείνουν να έρχονται και να φεύγουν αρκετά γρήγορα, εμφανίζονται, ακμάζουν και εξαφανίζονται σε ένα εκατομμύριο περίπου χρόνια. Το αρχείο απολιθωμάτων δείχνει ότι ο Homo sapiens υπάρχει εδώ και 315.000 περίπου χρόνια, αλλά για το μεγαλύτερο μέρος εκείνου του χρόνου, το είδος ήταν σπάνιο – τόσο σπάνιο, στην πραγματικότητα, που έφτασε κοντά στην εξαφάνιση, ίσως περισσότερες από μία φορές. Έτσι φυτεύτηκαν οι σπόροι της καταστροφής της ανθρωπότητας: ο σημερινός πληθυσμός έχει αυξηθεί, πολύ γρήγορα, από κάτι πολύ μικρότερο. Το αποτέλεσμα είναι ότι, ως είδος, ο H. sapiens είναι εξαιρετικά ίδιο. Υπάρχει μεγαλύτερη γενετική ποικιλία σε μερικές ομάδες άγριων χιμπατζήδων από ό,τι σε ολόκληρο τον ανθρώπινο πληθυσμό. Η έλλειψη γενετικής διαφοροποίησης δεν είναι ποτέ καλή για την επιβίωση των ειδών.

Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες, η ποιότητα του ανθρώπινου σπέρματος έχει μειωθεί μαζικά, οδηγώντας πιθανώς σε χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων, για λόγους που κανείς δεν είναι πραγματικά σίγουρος. Η ρύπανση – ένα υποπροϊόν της ανθρώπινης υποβάθμισης του περιβάλλοντος – είναι ένας πιθανός παράγοντας. Ένας άλλος μπορεί να είναι το άγχος, το οποίο, προτείνω, θα μπορούσε να προκληθεί αν ζείτε σε κοντινή απόσταση με άλλους ανθρώπους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης εξέλιξης, οι άνθρωποι περπάτησαν ελαφρά στη γη, ζώντας σε διάσπαρτες ζώνες. Η συνήθεια να ζει κανείς σε πόλεις, σχεδόν η μία πάνω στην άλλη (κυριολεκτικά, σε μια πολυκατοικία) είναι μια πολύ πρόσφατη συνήθεια.

Ένας άλλος λόγος για την κάμψη της αύξησης του πληθυσμού είναι οικονομικός. Οι πολιτικοί αγωνίζονται για αμείλικτη οικονομική ανάπτυξη, αλλά αυτό δεν είναι βιώσιμο σε έναν κόσμο όπου οι πόροι είναι πεπερασμένοι. Ο H. sapiens ήδη δεσμεύει μεταξύ 25 και 40 τοις εκατό της καθαρής πρωτογενούς παραγωγικότητας — δηλαδή, την οργανική ύλη που δημιουργούν τα φυτά από τον αέρα, το νερό και την ηλιοφάνεια. Εκτός από άσχημα νέα για τα εκατομμύρια άλλα είδη στον πλανήτη μας που βασίζονται σε αυτό το θέμα, μια τέτοια δέσμευση μπορεί να έχει επιβλαβείς επιπτώσεις στις οικονομικές προοπτικές του ανθρώπου. Οι άνθρωποι στις μέρες μας πρέπει να εργάζονται σκληρότερα και περισσότερο για να διατηρήσουν το βιοτικό επίπεδο που απολαμβάνουν οι γονείς τους, αν ακόμη και αυτά τα πρότυπα είναι εφικτά. Πράγματι, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η οικονομική παραγωγικότητα έχει σταματήσει ή ακόμη και μειώθηκε παγκοσμίως τα τελευταία 20 χρόνια. Ένα αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι ότι οι άνθρωποι αναβάλλουν την απόκτηση παιδιών, ίσως τόσο πολύ που η δική τους γονιμότητα αρχίζει να μειώνεται.

Ένας επιπλέον παράγοντας στον συρρικνωμένο ρυθμό αύξησης του πληθυσμού είναι κάτι που δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ως εντελώς ευπρόσδεκτο και καθυστερημένο: η οικονομική, αναπαραγωγική και πολιτική χειραφέτηση των γυναικών. Ξεκίνησε σχεδόν περισσότερο από έναν αιώνα πριν, αλλά έχει ήδη διπλασιάσει το εργατικό δυναμικό και έχει βελτιώσει το μορφωτικό επίπεδο, τη μακροζωία και τις οικονομικές δυνατότητες των ανθρώπων γενικά. Με βελτιωμένη αντισύλληψη και καλύτερη υγειονομική περίθαλψη, οι γυναίκες δεν χρειάζεται να κάνουν τόσα πολλά παιδιά για να διασφαλιστεί ότι τουλάχιστον μερικές θα επιβιώσουν από τους κινδύνους της πρώιμης βρεφικής ηλικίας. Αλλά το να έχεις λιγότερα παιδιά, και να το κάνεις αργότερα, σημαίνει ότι οι πληθυσμοί είναι πιθανό να συρρικνωθούν.

Η πιο ύπουλη απειλή για την ανθρωπότητα είναι κάτι που ονομάζεται «χρέος εξαφάνισης». Έρχεται μια στιγμή στην πρόοδο οποιουδήποτε είδους, ακόμη και αυτών που φαίνονται να ευδοκιμούν, όπου η εξαφάνιση θα είναι αναπόφευκτη, ανεξάρτητα από το τι μπορεί να κάνουν για να την αποτρέψουν. Η αιτία της εξαφάνισης είναι συνήθως μια καθυστερημένη αντίδραση στην απώλεια οικοτόπων. Τα είδη που κινδυνεύουν περισσότερο είναι αυτά που κυριαρχούν σε συγκεκριμένα μπαλώματα οικοτόπων εις βάρος άλλων, που τείνουν να μεταναστεύσουν αλλού και επομένως εξαπλώνονται πιο αραιά. Οι άνθρωποι καταλαμβάνουν λίγο-πολύ ολόκληρο τον πλανήτη, και με την δέσμευση ενός μεγάλου τμήματος της παραγωγικότητας αυτού του πλανητικού ενδιαιτήματος, είμαστε κυρίαρχοι σε αυτόν. Ο H. sapiens μπορεί επομένως να είναι ήδη ένα νεκρό είδος που περπατά.

Τα σημάδια είναι ήδη εδώ για όσους θέλουν να τα δουν. Όταν ο βιότοπος υποβαθμίζεται έτσι ώστε να υπάρχουν λιγότεροι πόροι για να κυκλοφορήσουν, όταν η γονιμότητα αρχίζει να μειώνεται, όταν το ποσοστό γεννήσεων πέφτει κάτω από το ποσοστό θνησιμότητας και όταν οι γενετικοί πόροι είναι περιορισμένοι – το μόνο που μένει είναι η κατάρρευση.

Το ερώτημα είναι “Πόσο γρήγορα;”

Υποψιάζομαι ότι ο ανθρώπινος πληθυσμός δεν είναι απλώς έτοιμος να συρρικνωθεί αλλά να καταρρεύσει — και μάλιστα σύντομα. Για να παραφράσουμε τον Lehrer, αν πρόκειται να γράψουμε για την ανθρώπινη εξαφάνιση, καλύτερα να αρχίσουμε να γράφουμε τώρα.

AUTHOR
Henry Gee is a paleontologist, evolutionary biologist and editor at Nature. His latest book is A (Very) Short History of Life on Earth (St. Martin’s Press, 2021).

Πηγή

https://www.scientificamerican.com./article/humans-are-doomed-to-go-extinct/